Ticari ilişkilerde taraflar arasında sürekli mal veya hizmet alışverişi gerçekleşebilir. Bu işlemlerin her birinin ayrı ayrı hesaplanması, fatura edilmesi ve tahsil edilmesi yerine, tüm işlemlerin tek bir hesapta toplanarak dönem sonunda mahsuplaşılması pratik bir çözüm sunar. İşte bu çözümün temel dayanağı olan cari hesap sözleşmesi, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş özel bir sözleşme türüdür.
Bu yazıda “cari hesap sözleşmesi nedir”, nasıl hazırlanır, hangi şartlar geçerlidir ve hukuki uyuşmazlıklarda nasıl bir yol izlenir gibi konulara kapsamlı şekilde değiniyoruz.
Cari Hesap Sözleşmesi Nedir?
Cari hesap sözleşmesi, iki taraf arasında gerçekleşen borç ve alacak kalemlerinin tek bir hesapta toplanması ve belirli dönem sonunda karşılıklı mahsuplaşma yapılmasını düzenleyen yazılı bir sözleşmedir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 89. maddesi bu sözleşmeye dayanak oluşturur. Bu sözleşme, özellikle uzun süreli ve devamlı ticari ilişkilerde tercih edilir.
Cari Hesap Sözleşmesinin Özellikleri
- Ticari niteliktedir
- Tarafların her biri hem alacaklı hem borçlu olabilir
- Her işlem tek tek tahsil edilmez, hesaplara eklenir
- Belirli aralıklarla mutabakat yapılır
- Hesap dönemi sonunda bakiye belirlenir ve tahsil edilir
Bu sözleşme sayesinde taraflar, işlemlerini takip etmekte kolaylık sağlar ve hukuki uyuşmazıklarda tek borç-alacak ilişkisi üzerinden çözüm geliştirilir.
Sözleşmenin Tarafları Kimlerdir?
Cari hesap sözleşmesi genellikle şu taraflar arasında yapılır:
- Toptancı ve perakendeci
- Mal veya hizmet sağlayıcı ile alıcı
- Bayi ile ana distribütör
- Aracı firma ile üretici
Her iki taraf da ticaretle uğraşıyor olmalıdır. Ancak istisnai olarak tacir olmayan kişiler de bu sözleşmeyi yapabilir.
Cari Hesap Sözleşmesi Hangi Şartlarla Geçerlidir?
- Yazılı olması şart değildir, ancak ispat kolaylığı açısından yazılı olması tavsiye edilir
- Taraflar cari hesap ilişkisini sözleşmeyle ya da fiili uygulamayla başlatabilir
- İşlemlerin sürekli ve düzenli şekilde gerçekleşmesi gerekir
- Taraflar, cari hesap süresi, faiz oranı, mutabakat dönemi gibi detayları kararlaştırmalıdır
Cari Hesapta Mutabakat Süreci Nasıldır?
Mutabakat, hesapta yer alan alacak ve borçların karşılıklı olarak teyit edilmesidir. Bu işlem genellikle:
- Ay sonu
- 3 ayda bir
- Yıl sonu
gibi dönemlerde yapılır. Mutabakat süreci sonunda bir bakiye oluşur. Bu bakiye cari hesabın borçlu tarafınca ödenir.
Cari Hesapta Faiz Uygulanabilir mi?
Evet. Taraflar cari hesap sözleşmesinde faiz oranı belirleyebilir. Eğer faiz oranı kararlaştırılmamışsa:
- Türk Ticaret Kanunu uyarınca avans faizi uygulanır
- Faiz hesaplaması, genellikle günlük veya aylık olarak yapılır
Sözleşmede bileşik faiz kararlaştırılmışsa, bu durum açıkça belirtilmeli ve kanuni sınırlar içinde olmalıdır.
Cari Hesap Sözleşmesinde Süre ve Fesih
- Sözleşme belirli veya belirsiz süreli yapılabilir
- Belirli süreli sözleşmeler, sürenin sonunda sona erer
- Belirsiz süreli sözleşmelerde her iki taraf, makul süre önce bildirimle sözleşmeyi feshedebilir
- Fesih sonrası, tüm işlemler gözden geçirilir ve nihai bakiye belirlenerek ödenir
Cari Hesap Sözleşmesinde Alacak Davası Nasıl Açılır?
Cari hesap sözleşmesine dayalı alacak davaları için:
- Taraflar arasında imzalanmış sözleşme
- Hesap dökümü, mutabakat yazışmaları
- Fatura ve teslim belgeleri
- E-posta, mesaj gibi dijital kayıtlar
delil olarak kullanılabilir. Uyuşmazlık halinde Asliye Ticaret Mahkemesi görevli mahkemedir.
Yargıtay Kararlarına Göre Cari Hesap Uygulaması
Yargıtay’a göre cari hesap sözleşmesinde:
- Sözleşme yazılı olmasa bile fiili uygulama ve düzenli işlem akışı varsa geçerlidir
- Taraflar arasındaki karşılıklı borç ve alacak ilişkisi cari hesap için yeterlidir
- Mahkeme, hesap dökümü ve mutabakat yazışmaları ile cari hesap varlığını kabul eder
Cari Hesap Defteri ve Hukuki Önemi
Taraflar, cari hesap işlemlerini bir cari hesap defteri ya da Excel tablosu ile takip edebilir. Bu defter:
- Her işlemin tarihi, türü, tutarı gibi bilgileri içerir
- Mutabakat sırasında referans alınır
- Dava halinde delil niteliği taşır
Bu nedenle her işlem düzenli kaydedilmeli ve karşı tarafla teyit edilmelidir.
Cari Hesap Sözleşmesi Örneği Hazırlarken Dikkat Edilecekler
- Taraf bilgileri ve ticaret unvanları
- Başlangıç tarihi ve süresi
- Faiz oranı (varsa bileşik faiz)
- Mutabakat ve ödeme dönemleri
- Hesapta hangi işlemlerin yer alacağı
- Sözleşmenin sona erme ve fesih koşulları
- Yetkili mahkeme ve yürürlük hükümleri
Sonuç: Cari Hesap Sözleşmesi Ticari İlişkilerde Güvencedir
Cari hesap sözleşmesi, taraflar arasındaki sürekli ticari ilişkiyi kolaylaştıran ve şeffaflaştıran önemli bir hukuki enstrümandır. İşlemlerin tek bir hesapta toplanması, takip kolaylığı sağladığı gibi, olası uyuşmazlıklarda da hukuki delil ve ispat açısından avantaj sağlar. Bu nedenle sözleşmenin dikkatle hazırlanması ve taraflarca mutabakatla yürütülmesi önemlidir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
0 yorum