Ticaret hayatında en çok kullanılan kambiyo senetlerinden biri olan bono (emre muharrer senet), borçlunun alacaklıya belirli bir miktar parayı belirli bir vadede ödeyeceğini yazılı olarak taahhüt ettiği kıymetli evraktır. Ancak bir bononun hukuki geçerlilik kazanabilmesi için bazı zorunlu unsurları taşıması gerekir. Bu unsurlar eksik olduğunda, bono geçersiz sayılabilir veya kambiyo senedi niteliğini kaybedebilir. Peki, bono zorunlu unsurlar nelerdir? Hangi bilgilerin senette mutlaka yer alması gerekir? İşte tüm detaylar bu yazıda!
Bono Nedir?
Bono, Türk Ticaret Kanunu’na göre düzenlenen ve borçlunun (keşideci) belirli bir miktarı belirli bir tarihte ya da talep edildiğinde alacaklıya (lehtar) ödeyeceğini taahhüt ettiği kambiyo senedidir. Bono, ticarette güveni artırmak ve borç ilişkisini yazılı güvence altına almak amacıyla kullanılır.
Bono Zorunlu Unsurlar Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu madde 776’da bonoda bulunması zorunlu olan unsurlar açıkça düzenlenmiştir. Bu unsurlar şunlardır:
✅ 1. Senet Metninde “Bono” veya “Emre Muharrer Senet” İbaresi
- Senet, Türkçe olarak düzenlenmişse “bono” kelimesi mutlaka yazılmalıdır.
- Bu ibare senedin üst kısmında yer almalı ve senedin “türü”nü belirtmelidir.
✅ 2. Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Taahhüdü
- Borçlu, belirli bir para miktarını ödeme taahhüdü altına girmelidir.
- Ödeme koşula bağlanamaz (örneğin “mal teslim edilirse ödenecek” gibi şartlar konulamaz).
✅ 3. Vade
- Bonoda vade mutlaka belirtilmelidir.
- “Görüldüğünde” veya “görüldüğünden belirli süre sonra” gibi vadeler de geçerlidir.
- Vade belirtilmemişse, bono görüldüğünde ödenir sayılır.
✅ 4. Ödeme Yeri
- Borcun nerede ödeneceği açıkça yazılmalıdır.
- Örneğin: “İstanbul’da ödenecektir.”
✅ 5. Lehtarın (Alacaklının) Adı
- Bonoda, parayı alacak kişinin adı-soyadı veya unvanı açıkça belirtilmelidir.
- “Emre yazılı” bonolarda da ilk lehtarın adı mutlaka bulunmalıdır.
✅ 6. Düzenlenme Tarihi ve Yeri
- Bono ne zaman ve nerede düzenlenmişse o tarih ve yer yazılmalıdır.
- Düzenleme yeri yazılmamışsa, keşidecinin (borçlunun) adının yanında yazan yer kabul edilir.
✅ 7. Keşidecinin (Borçlunun) İmzası
- Bono, borçlunun ıslak imzasını taşımalıdır.
- Tüzel kişilerde şirket kaşesi ve yetkili temsilcinin imzası gerekir.
❗ Zorunlu Unsurlardan Biri Eksikse Ne Olur?
- Bono, kambiyo senedi özelliğini kaybeder.
- Borç ilişkisi yazılı belgeye dayansa da adi senet hükmünde değerlendirilir.
- Takip hukuku bakımından kambiyo senetlerine özgü haciz yolu kullanılamaz.
Bono Düzenlerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
| Dikkat Edilmesi Gereken Nokta | Açıklama |
|---|---|
| Rakam ve yazıyla belirtilen bedel | Her ikisi de yazılmalı, çelişirse yazı esas alınır |
| Vade belirtilmeli | Aksi takdirde senet hemen ödenir sayılır |
| İmza orijinal olmalı | Fotokopi ya da dijital imza geçersizdir |
| Ciro edilecekse boşluk bırakılmamalı | Kötü niyetli kişilere karşı tedbir alınmalı |
Bono ile Senet Arasındaki Fark Nedir?
Halk arasında “senet” ifadesi yaygın olarak kullanılsa da, her senet bono değildir.
| Kriter | Bono | Adi Senet |
|---|---|---|
| Hukuki Dayanak | Türk Ticaret Kanunu | Borçlar Kanunu |
| Takip Yolu | Kambiyo senetlerine mahsus haciz | Genel haciz veya ilamsız icra |
| Zorunlu Unsurlar | Belirli ve sıkı şartlara bağlı | Yazılı beyan yeterli |
| Teminat Gücü | Daha güçlü | Görece zayıf |
Yargıtay Uygulamasında Zorunlu Unsurlar
Yargıtay, bonolarda eksik ya da çelişkili unsurlar bulunduğunda senedin kambiyo senedi olarak değerlendirilemeyeceğine ve takip yapılamayacağına hükmetmektedir. Özellikle imza, vade, ödeme yeri ve lehtar gibi unsurlar dikkatle incelenmektedir.
Sonuç
Bono düzenlerken zorunlu unsurların eksiksiz ve doğru şekilde yazılması, hem alacaklının hukuki güvenliği hem de borçlunun sorumluluğu açısından büyük önem taşır. Bono eksik düzenlenmişse, yalnızca adi senet kabul edilir ve icra takibi sınırlı şekilde yapılabilir. Ticari işlemlerde profesyonel destek alınarak bono hazırlanması, ileride yaşanabilecek hukuki risklerin önüne geçecektir.
0 yorum