📌 Giriş
İşten çıkarma süreci, işçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesinin sonlandırılması anlamına gelir. Ancak, iş hukuku kapsamında işverenin geçerli ve hukuka uygun nedenler göstermesi gerekir. Aksi takdirde işten çıkarılan işçi, işe iade davası açabilir veya tazminat talebinde bulunabilir.
📌 4857 sayılı İş Kanunu, işten çıkarma sürecini ve işçilerin haklarını düzenlemektedir.
Bu makalede, işten çıkarma sürecinin hukuki dayanakları, işverenin fesih sebepleri, işten çıkarma sürecindeki yükümlülükler, işçilerin tazminat hakları ve işten çıkarılma sonrası başvurabilecekleri hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 İşten Çıkarma Süreci Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 İşten çıkarma, işverenin işçiye iş sözleşmesini sona erdirdiğini bildirmesi sürecidir. Ancak bu işlem kanuna uygun şekilde yapılmalıdır.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 18-21, iş güvencesi kapsamındaki işçilerin işten çıkarılma süreçlerini düzenler.
✔ Türk Borçlar Kanunu madde 438, iş sözleşmelerinin fesih şartlarını belirler.
✔ İş Mahkemeleri Kanunu, işten çıkarma sonrası işçilerin hukuki haklarını korur.
📌 Örnek: Bir işveren, ekonomik kriz nedeniyle işçi çıkarıyorsa, bu durumu belgelendirmeli ve işçiye ihbar süresi tanımalıdır.
📌 Önemli Not: İşveren, iş sözleşmesini feshederken işçiye yazılı bildirim yapmak zorundadır.
📌 İşverenin İşten Çıkarma Nedenleri ve Geçerli Fesih Sebepleri
📌 İşverenin işçiyi işten çıkarabilmesi için geçerli veya haklı bir nedene sahip olması gerekir.
✔ 1️⃣ Geçerli Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 18-21)
- İşçinin verimsiz çalışması veya performans düşüklüğü
- İşyerinin ekonomik nedenlerle küçülmesi veya kapanması
- İşçinin iş disiplinine uymaması veya devamsızlık yapması
📌 Örnek: Bir şirket, ekonomik kriz nedeniyle bazı departmanlarını kapatıyorsa ve bu yüzden işçi çıkarıyorsa, fesih geçerli nedenlere dayalı olabilir.
✔ 2️⃣ Haklı Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 25)
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranması
- İşçinin işe izinsiz gelmemesi (devamsızlık)
- İşçinin iş güvenliğini tehlikeye atması veya hırsızlık yapması
📌 Örnek: Bir işçi, mesai saatleri içinde sürekli alkol alıyorsa ve iş güvenliğini tehlikeye atıyorsa, işveren haklı nedenle fesih yapabilir.
✔ 3️⃣ Haksız Fesih (Kanuna Aykırı Fesih)
- İşveren, işçiyi geçerli veya haklı bir neden olmadan işten çıkarırsa, işçi işe iade davası açabilir ve tazminat talep edebilir.
📌 Örnek: Bir işveren, hiçbir gerekçe göstermeden işçisini işten çıkarırsa, işçi kıdem ve ihbar tazminatı talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşverenin, işçiyi keyfi olarak işten çıkarma hakkı yoktur.
📌 İşten Çıkarma Sürecinde İşverenin Yükümlülükleri
📌 İşveren, işten çıkarma sürecinde hukuka uygun hareket etmek zorundadır.
✔ 1️⃣ Fesih Bildirimi Yazılı Olarak Yapılmalıdır
- İşveren, işçiye yazılı olarak işten çıkarıldığını bildirmek zorundadır.
✔ 2️⃣ İhbar Süresine Uyulmalı veya İhbar Tazminatı Ödenmelidir
- İşveren, işçiye ihbar süresi kadar önceden haber vermeli veya ihbar tazminatı ödemelidir.
✔ 3️⃣ Kıdem ve Diğer Tazminatlar Ödenmelidir
- İşçi, kıdem tazminatına hak kazanıyorsa, işveren bu ödemeyi yapmak zorundadır.
📌 Örnek: Bir işveren, 5 yıldır çalışan bir işçiyi işten çıkarırken, 5 aylık brüt maaşı kadar kıdem tazminatı ödemelidir.
📌 Önemli Not: İşten çıkarmalarda işçinin sosyal hakları korunmalıdır.
📌 İşçinin İşten Çıkarılma Sonrası Hakları ve Tazminat Talepleri
📌 İşten çıkarılan işçinin belirli hakları bulunmaktadır.
✔ 1️⃣ Kıdem Tazminatı Hakkı
- İşçi, en az 1 yıl çalışmışsa ve haklı nedenle işten çıkarılmamışsa kıdem tazminatı alabilir.
✔ 2️⃣ İhbar Tazminatı Hakkı
- İşveren, işçiye ihbar süresi tanımadan işten çıkarıyorsa, ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
✔ 3️⃣ Fazla Mesai ve İşçilik Alacakları Talebi
- İşçi, fazla mesai veya kullanılmayan yıllık izin ücretlerini talep edebilir.
📌 Örnek: Bir işçi, 3 yıl çalıştığı işyerinden aniden çıkarılırsa, işveren 6 haftalık maaşı kadar ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
📌 Önemli Not: İşten çıkarılan işçiler, haklarını almak için iş mahkemelerine başvurabilirler.
📌 İşten Çıkarılma Sonrası İşçinin Başvurabileceği Hukuki Yollar
📌 Haksız yere işten çıkarılan işçiler, hukuki yollara başvurabilirler.
✔ 1️⃣ Arabuluculuk Sürecine Başvurma
- İşçi, iş mahkemesine gitmeden önce arabuluculuk sürecini tamamlamalıdır.
✔ 2️⃣ İşe İade Davası Açma
- İşçi, haksız fesih durumunda 30 gün içinde işe iade davası açabilir.
✔ 3️⃣ Kıdem ve İhbar Tazminatı Davası Açma
- İşçi, kıdem ve ihbar tazminatını talep etmek için iş mahkemesinde dava açabilir.
📌 Örnek: Haksız yere işten çıkarılan bir işçi, iş mahkemesine başvurarak işe iadesini veya tazminat talebini yasal yollarla alabilir.
📌 Önemli Not: İşçi, tüm haklarını almak için 5 yıl içinde dava açmalıdır.
0 yorum