Sosyal güvenlik sisteminde bireyin ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarih, sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilir. Bu tarih, sadece emeklilik yaşı ve prim gün sayısını değil, aynı zamanda sağlık yardımı, malullük, ölüm ve iş kazası haklarını da doğrudan etkiler. Ancak uygulamada bazı kişilerin sigortalılığı zamanında bildirilmediği için, sigortalılık başlangıç tarihiyle ilgili tespit davası açmaları gerekebilir. Bu yazıda, sigortalılık başlangıcının tespiti nedir, hangi durumlarda başvurulur, dava nasıl açılır ve hangi belgeler gerekir gibi sorular detaylı biçimde açıklanacaktır.
Sigortalılık Başlangıcı Nedir?
Sigortalılık başlangıcı, kişinin ilk kez fiilen çalışmaya başladığı gün olarak kabul edilir. Bu tarih, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yaptığı işe giriş bildirgesi ile tescil edilir. Ancak bazen:
- İşe başlanmasına rağmen SGK’ya bildirim yapılmaz,
- Hizmet cetvellerinde eksiklik olur,
- İşveren sahte belge düzenler,
ve bu durumda kişi sigortalı görünmez. Bu gibi durumlarda sigortalılık başlangıcının tespiti davası açılarak gerçek başlangıç tarihinin mahkeme kararıyla belirlenmesi mümkündür.
Hangi Durumlarda Sigortalılık Başlangıcının Tespiti Davası Açılır?
Aşağıdaki durumlarda sigortalılık başlangıcının tespiti davası açılabilir:
- Kişi fiilen çalışmasına rağmen işveren tarafından SGK’ya bildirilmemişse
- Çalışma süresi eksik ya da farklı gösterilmişse
- İşe giriş bildirgesi verilmiş ancak prim ödemesi yapılmamışsa
- Çalışma ilişkisinin hizmet tespiti ile SGK kayıtlarına işlenmesi gerekiyorsa
Dava Kimlere Karşı Açılır?
Dava şu taraflara karşı açılır:
- SGK (zorunlu taraf),
- İlgili işveren (fiilen çalıştıran kişi ya da şirket),
- Gerekirse halefleri veya tüzel kişi temsilcileri.
Hangi Mahkemede Açılır?
- Dava, işçinin çalıştığı işyerinin bulunduğu yer iş mahkemesinde açılır.
- İş mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesi, iş mahkemesi sıfatıyla görev yapar.
Dava Açma Süresi Var mı?
Evet. Hizmet tespiti davaları, işten ayrıldıktan sonraki 5 yıl içinde açılmalıdır. Aksi takdirde hak düşürücü süre nedeniyle dava reddedilir.
Ancak işe giriş bildirgesi verildiği hâlde sigorta primi ödenmediyse bu süre uygulanmaz; dava her zaman açılabilir.
Sigortalılık Başlangıcı Nasıl İspatlanır?
| Delil Türü | Açıklama |
|---|---|
| Tanık Beyanı | Aynı dönemde çalışan tanıkların beyanı büyük önem taşır |
| İşyerine Ait Belgeler | Maaş bordrosu, izin formu, görev yazıları, e-posta kayıtları |
| Banka Kayıtları | Maaş ödemelerine ilişkin banka dekontları |
| Kamera Görüntüsü ve Resimler | İşyerinde çalışıldığını gösteren görseller |
| SGK Denetim Raporları | Müfettişlerce yapılan tespitler delil niteliğindedir |
Not: Tek başına tanık beyanı yeterli olmayabilir, belgeyle desteklenmelidir.
Sigortalılık Başlangıcının Tespiti Davasında Mahkemenin İncelemesi
Mahkeme şu hususları değerlendirir:
- Fiili çalışmanın varlığı
- Süreklilik arz edip etmediği
- İşverenin savunmaları
- SGK kayıtları ve belge sunulup sunulmadığı
- Tanık beyanlarının doğruluğu
Uygulamada mahkemeler, şüpheye yer bırakmayacak şekilde çalışmanın ispatlanmasını aramaktadır.
Tespitin Etkisi ve Sonuçları
Mahkeme kararıyla tespit edilen sigortalılık başlangıcı, SGK’ya bildirilir ve sicil kaydına işlenir. Bu, sigortalının:
- Emeklilik yaşının daha erken belirlenmesini,
- Prim gün sayısının artmasını,
- Sağlık hizmetlerinden daha erken yararlanmasını sağlar.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Sigortalı olduğum halde SGK kaydım görünmüyor. Ne yapmalıyım?
Sigortalılık başlangıcının tespiti için dava açmalısınız. - Sadece tanıkla bu dava kazanılır mı?
Tanık önemli bir delildir, ancak tek başına yeterli olmayabilir. - Dava açma süresi kaç yıldır?
İşten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde açılmalıdır. - İşe giriş bildirgesi verilmiş ama prim ödenmemişse dava açılır mı?
Evet ve bu durumda 5 yıllık süre aranmaz. - SGK bu davada taraf mıdır?
Evet, SGK davada zorunlu taraf olarak yer alır. - Emekliliği etkiler mi?
Evet, sigortalılık başlangıcının öne çekilmesi emeklilik yaşını erkene çeker. - İşyeri kapanmışsa dava açabilir miyim?
Evet, işveren hayatta değilse mirasçılarına ya da SGK’ya karşı dava açabilirsiniz. - Hangi mahkemede açılır?
İş mahkemesinde veya yoksa asliye hukuk mahkemesinde açılır. - Davayı kazanırsam geçmiş primler ödenir mi?
SGK, mahkeme kararı sonrası primleri tahsil eder ve sicilinize işler. - Dava süresi ne kadar sürer?
Ortalama 6 ay ila 18 ay arası sürebilir, delil durumuna göre değişir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
0 yorum