Ticari hayatta ödeme aracı olarak kullanılan en yaygın belgelerden biri senet, diğer adıyla bonodur. Ancak bu belgenin hukuki geçerlilik taşıyabilmesi için belirli unsurları içermesi gerekir. Bu unsurların eksikliği, senedin geçersiz sayılmasına, tahsilat yapılamamasına veya icra işlemlerinde sorun yaşanmasına neden olabilir. Peki, senet zorunlu unsurlar nelerdir? Eksik olduğunda ne olur? Bu yazıda senedin geçerliliği için taşıması gereken tüm yasal unsurları ve dikkat edilmesi gereken noktaları detaylı olarak ele alıyoruz.
Senet Nedir?
Senet (bono), borçlu tarafından alacaklıya hitaben yazılan, belirli bir bedelin ve sürenin sonunda ödeneceğini taahhüt eden kambiyo senedi türüdür. Türk Ticaret Kanunu’na göre düzenlenen senetler, alacaklının icra takibi yoluyla tahsilat yapmasına olanak tanır.
Senedin Hukuki Dayanağı
Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.776, bir senedin geçerli olabilmesi için taşıması gereken zorunlu unsurları açıkça belirtmiştir. Bu unsurların eksikliği durumunda senet, kambiyo senedi vasfını kaybeder.
Senet Zorunlu Unsurlar (TTK m.776)
Geçerli bir senedin aşağıdaki unsurları taşıması gerekir:
| Unsur | Açıklama |
|---|---|
| “Bono” veya “Emre yazılı senet” ibaresi | Metin içinde mutlaka yer almalıdır. |
| Kayıtsız ve şartsız ödeme vaadi | Borçlu, belirli bir bedeli kesin olarak ödeyeceğini taahhüt etmelidir. |
| Ödenecek miktar (bedel) | Rakamla ve yazıyla açık şekilde belirtilmelidir. |
| Vade | Ödeme tarihi gün/ay/yıl olarak yazılmalıdır. |
| Ödeme yeri | Senedin ödeneceği yer belirtilmelidir. |
| Alacaklının adı ve soyadı | Kime ödeme yapılacağı açıkça yazılmalıdır. |
| Düzenlenme tarihi ve yeri | Senet nerede ve ne zaman düzenlendiği belirtilmelidir. |
| İmza | Borçlunun ıslak imzası olmalıdır. |
Zorunlu Unsurların Detaylı Açıklaması
1. Senet Kelimesi (“Bono” veya “Emre Yazılı Senet”)
- Metnin üst kısmında veya gövdesinde yer almalı
- “Bu bir senettir” ifadesi yeterli değildir
- “Bono” kelimesi yerine “çek”, “tahvil” yazılmışsa geçersizlik riski doğar
2. Kayıtsız ve Şartsız Ödeme Taahhüdü
- “… şu kadar borcu, hiçbir kayıt ve şart olmaksızın ödeyeceğim” benzeri açık ibare gerekir
- “Şu olursa ödeyeceğim” gibi şartlı ifadeler senedin geçerliliğini bozar
3. Ödenecek Miktar (Bedel)
- Hem rakamla hem yazıyla belirtilmeli
- Fark olması durumunda yazıyla belirtilen bedel geçerlidir
- Türk Lirası veya döviz cinsinden olabilir
4. Vade (Ödeme Tarihi)
- Gün/ay/yıl formatında açık şekilde yazılmalı
- Belirtilmemişse, görüldüğünde ödenir kabul edilir (vadeli senet değildir)
5. Ödeme Yeri
- “İstanbul’da”, “Ankara’daki merkezimizde” gibi açık olmalı
- Belirtilmemişse düzenleme yeri ödeme yeri kabul edilir
6. Lehtarın (Alacaklının) Adı ve Soyadı
- Bireysel ya da tüzel kişi açıkça yazılmalı
- “Emre” ifadesiyle birlikte yazılması devredilebilirlik sağlar
7. Düzenlenme Tarihi ve Yeri
- Senedin düzenlendiği tarih ve yer mutlaka bulunmalı
- Tarih olmadan kambiyo vasfı taşımaz
8. Borçlunun Islak İmzası
- İmza borçlunun bizzat kendi el yazısıyla olmalıdır
- Kaşe, parmak izi veya dijital imza geçerli değildir
Senette Eksik Unsurlar ve Hukuki Sonuçları
| Eksik Unsur | Sonuç |
|---|---|
| Senet ibaresi yok | Kambiyo senedi sayılmaz |
| İmza eksik | Tamamen geçersiz |
| Vade eksik | Görüldüğünde ödenir |
| Ödeme yeri eksik | Düzenleme yeri ödeme yeri kabul edilir |
| Borç bedeli yoksa | Borç ispat edilemez, senet geçersizdir |
| Lehtar adı eksik | Alacaklı belirlenemez, senet geçersizdir |
Senetlerde Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Unsurlar
- Kefil varsa onun da imzası bulunmalıdır.
- Takip edilebilirlik için IBAN, TCKN gibi bilgiler eklenebilir.
- Boş bırakılan alanlar sonradan doldurulursa tahrifat sayılır.
- Senedin fotokopisi icra takibi için yeterli değildir.
Senetle Alacak Takibi Nasıl Yapılır?
- İcra takibi kambiyo senetlerine özgü yol ile açılır.
- İcra takibi 10 gün içinde itiraz edilmezse kesinleşir.
- Borçlu ödemezse haciz işlemi başlatılır.
Yargıtay Kararlarına Göre Senet Unsurları
Yargıtay kararlarına göre:
- Vade tarihi yazılı değilse vadeli senet değildir.
- “Bu belge senettir” yazısı yeterli sayılmaz.
- Rakamla ve yazıyla bedel farklıysa yazılı olan geçerlidir.
- Senet metninde şekli unsurlar eksikse takip reddedilir.
Sonuç: Geçerli Bir Senet, Hukuki Güvence Demektir
Senet düzenlemek ciddi bir taahhüttür ve yalnızca borç ilişkisinin varlığı değil, yasal unsurların eksiksiz olması da büyük önem taşır. Eksik veya hatalı düzenlenmiş senetler, mahkemede veya icra takibinde geçersiz sayılabilir. Bu nedenle senet düzenlerken her bir unsura dikkat edilmeli ve mümkünse hukuki destek alınmalıdır.
0 yorum