📌 Giriş
İşçiler, belirli koşullar sağlandığında kıdem ve ihbar tazminatı hakkına sahiptir. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde geçirdiği süreye bağlı olarak aldığı bir ödeme iken, ihbar tazminatı, işten çıkarılan veya kendi isteğiyle ayrılan işçinin önceden haber verilmemesi durumunda aldığı bir tazminattır. İşverenler, kıdem ve ihbar tazminatlarını eksiksiz ödemekle yükümlüdür.
📌 4857 sayılı İş Kanunu ve 1475 sayılı İş Kanunu madde 14, kıdem ve ihbar tazminatıyla ilgili düzenlemeleri içermektedir.
Bu makalede, kıdem ve ihbar tazminatının hukuki dayanakları, kıdem tazminatına hak kazanma şartları, ihbar tazminatı hesaplama yöntemleri, işverenin ödeme yükümlülükleri ve tazminatlar ödenmediğinde işçilerin başvurabileceği hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Kıdem ve İhbar Tazminatı Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki çalışma süresine bağlı olarak hak ettiği bir ödemedir.
📌 İhbar tazminatı ise iş sözleşmesi feshedilen işçiye veya işverene, önceden haber verilmediği takdirde ödenmesi gereken bir tazminattır.
✔ 1475 sayılı İş Kanunu madde 14, kıdem tazminatının şartlarını belirler.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 17, ihbar tazminatının hesaplama esaslarını düzenler.
✔ Borçlar Kanunu madde 438, iş akdi fesih bildirim sürelerini tanımlar.
📌 Örnek: Bir işçi, 10 yıl çalıştığı işyerinden kıdem tazminatına hak kazanarak ayrıldığında, 10 aylık brüt maaşı kadar tazminat almalıdır.
📌 Önemli Not: Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplanırken işçinin brüt maaşı baz alınır.
📌 Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları
📌 İşçi, kıdem tazminatı alabilmek için aşağıdaki şartları sağlamalıdır.
✔ 1️⃣ Aynı İşyerinde En Az 1 Yıl Çalışmış Olmak
- İşçi, aynı işyerinde en az 1 yıl çalıştıysa kıdem tazminatına hak kazanır.
✔ 2️⃣ İşveren Tarafından Haklı Neden Olmadan İşten Çıkarılmak
- İşveren, işçiyi haklı bir neden olmadan çıkarırsa kıdem tazminatı ödemek zorundadır.
✔ 3️⃣ İşçinin Haklı Nedenle İş Akdini Feshetmesi
- İşçi, maaşını alamazsa, mobbinge uğrarsa veya iş sağlığı ve güvenliği ihlal edilirse kıdem tazminatı talep edebilir.
✔ 4️⃣ Kadın İşçinin Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılması
- Kadın işçiler, evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler.
✔ 5️⃣ Erkek İşçinin Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılması
- Erkek çalışanlar, zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılırlarsa kıdem tazminatı alabilirler.
✔ 6️⃣ Emeklilik veya Maluliyet Nedeniyle İşten Ayrılma
- İşçi, emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurduğunda kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 Örnek: Bir işçi, 5 yıl boyunca çalıştığı işyerinde sürekli maaşını geç alıyorsa, iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşçi, kendi isteğiyle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz (haklı nedenler hariç).
📌 İhbar Tazminatı Hesaplama ve Ödeme Süreci
📌 İhbar tazminatı, işten çıkarılan veya ayrılan işçiye önceden haber verilmediği durumlarda ödenir.
✔ 1️⃣ İhbar Süreleri ve Tazminat Hesaplaması
| Çalışma Süresi | İhbar Süresi |
|---|---|
| 6 aydan az | 2 hafta |
| 6 ay – 1,5 yıl | 4 hafta |
| 1,5 yıl – 3 yıl | 6 hafta |
| 3 yıldan fazla | 8 hafta |
✔ 2️⃣ İşçi İşten Çıkmak İsterse
- İşçi, ihbar süresine uymadan ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
✔ 3️⃣ İşveren İşçiyi İşten Çıkarmak İsterse
- İşveren, işçiye ihbar süresi kadar önceden haber vermeli veya tazminat ödemelidir.
📌 Örnek: 3 yıldır çalışan bir işçi işten çıkarılırsa, işveren ona 8 haftalık ihbar tazminatı ödemelidir.
📌 Önemli Not: İhbar süresi içinde işçi, günde 2 saat iş arama izni kullanabilir.
📌 İşverenin Kıdem ve İhbar Tazminatı Ödeme Yükümlülükleri
📌 İşverenler, iş sözleşmesini feshederken yasal prosedürlere uymak zorundadır.
✔ 1️⃣ İşçiye Yazılı Fesih Bildirimi Yapılmalıdır
✔ 2️⃣ İhbar Süresine Uyulmalı veya İhbar Tazminatı Ödenmelidir
✔ 3️⃣ Kıdem Tazminatı, Brüt Maaş Üzerinden Hesaplanarak Ödenmelidir
✔ 4️⃣ İşten Ayrılma Halinde Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretleri de Ödenmelidir
📌 Örnek: İşveren, işçisini haklı bir neden olmaksızın işten çıkarırsa, kıdem ve ihbar tazminatlarını tam olarak ödemek zorundadır.
📌 Önemli Not: İşveren, tazminat ödemelerini yapmazsa işçi hukuki yollara başvurabilir.
📌 Kıdem ve İhbar Tazminatı Ödenmezse İşçilerin Başvurabileceği Hukuki Yollar
📌 İşçi, tazminatlarını alamazsa hukuki yollara başvurabilir.
✔ 1️⃣ Arabuluculuk Sürecine Başvurma
✔ 2️⃣ İş Mahkemesinde Kıdem ve İhbar Tazminatı Davası Açma
✔ 3️⃣ İşçilik Alacak Davası ile Faiz Talep Etme
📌 Örnek: İşten çıkarılan bir işçi, tazminatını alamazsa iş mahkemesinde dava açarak hakkını alabilir.
📌 Önemli Not: Kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin davalar için zamanaşımı süresi 5 yıldır.
0 yorum