Çalışma hayatında işçi ve işveren arasında ortaya çıkan iş ilişkisi, kimi zaman tarafların karşılıklı anlaşması ile sona erdirilebilir. Bu durum, hukuk dilinde ikale sözleşmesi olarak adlandırılır. Özellikle işten çıkış sürecinde tazminat, işsizlik maaşı ve diğer hakların korunması açısından ikale önemli bir araçtır.
Peki, ikale sözleşmesi nedir, nasıl düzenlenir, geçerli olabilmesi için hangi şartlar gerekir ve işçiye hangi hakları sağlar?
Bu yazımızda ikale sözleşmesinin tanımı, hukuki dayanağı, avantajları, dikkat edilmesi gereken hususlar ve örnek metin detaylıca açıklanmıştır.
İkale Sözleşmesi Nedir?
İkale (fesih) sözleşmesi, işçi ile işverenin iş sözleşmesini karşılıklı anlaşarak sona erdirmesi durumudur. Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça düzenlenmemekle birlikte, uygulamada kabul gören bir sözleşme türüdür.
Kelime anlamı olarak ikale, “bozma” demektir. İş hukukunda ise, tarafların iş ilişkisini kendi iradeleriyle sonlandırmaları anlamına gelir.
İkale Sözleşmesinin Özellikleri
- Karşılıklı rızaya dayanır: Zorla veya tek taraflı fesih değildir.
- Tazminat ödemesi yapılabilir: İşveren ikale karşılığında işçiye ödeme yapabilir.
- İş güvencesi hükümleri uygulanmaz.
- İşsizlik maaşı alınamayabilir, ancak bazı şartlarda mümkündür.
- Noter onayı şart değildir, yazılı yapılması yeterlidir.
İkale Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Gerçek ve özgür iradeye dayanmalı
- İşçiye makul bir yarar sağlanmalı (örneğin kıdem + ek tazminat)
- Yazılı olarak düzenlenmeli
- Tarafların tüm hakları açıkça belirtilmeli
- Fesih tarihi net olmalı
Aksi takdirde, işçi sonradan “baskı altında imzaladım” iddiasında bulunabilir ve dava açabilir.
İkale Sözleşmesi Yapıldığında İşçiye Hangi Haklar Verilir?
| Hak | Açıklama |
|---|---|
| Kıdem Tazminatı | Genellikle ödenir (taraflar arası anlaşmaya göre) |
| İhbar Tazminatı | Yasal olarak zorunlu değildir, fakat ikale bedeline dahil edilebilir |
| İzin Ücretleri | Kullanılmamış yıllık izinler ödenmelidir |
| Ek Tazminat (ikale bedeli) | İşçiyi ikaleye razı etmek amacıyla ödenen ekstra miktar |
İkale Sözleşmesi ile İşsizlik Maaşı Alınabilir mi?
Normal şartlarda ikale, işsizlik maaşı alınmasına engel olur, çünkü “karşılıklı anlaşma” bir istifa gibi değerlendirilir. Ancak Yargıtay kararları, işçiye makul bir yarar sağlanmışsa ve zorlama yoksa ikaleyi geçerli kabul etmekte, bazı durumlarda da işsizlik maaşı ödemektedir.
SGK çıkış kodu: 22 (diğer nedenler) olarak girilirse, İŞKUR değerlendirmeye alır.
İkale Sözleşmesi Örneği (Genel Format)
İKALE SÖZLEŞMESİ
Taraflar:
İşveren: [Firma Adı, Vergi No]
İşçi: [Ad Soyad, TCKN]
Taraflar, işçi ile işveren arasında 01.01.2020 tarihinden beri devam eden iş sözleşmesinin, karşılıklı mutabakat ile sona erdirilmesine karar vermiştir.
- İşçiye, işbu anlaşma kapsamında [x] TL kıdem tazminatı, [x] TL ek ödeme yapılacaktır.
- Kullanılmayan yıllık izinler ayrıca ödenecektir.
- Taraflar birbirlerinden başka bir hak ve alacak talebinde bulunmayacaktır.
- Bu sözleşme, özgür irade ile imzalanmıştır.
Tarih: [Gün/Ay/Yıl]
İşçi İmzası: __________
İşveren Yetkilisi: __________
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. İkale sözleşmesi yaparsam tazminat alabilir miyim?
Evet. Taraflar anlaşırsa kıdem, ihbar ve ek ödemeler yapılabilir.
2. İkale sözleşmesini imzaladıktan sonra dava açabilir miyim?
Eğer baskı altında imzalandıysa veya içerik adaletsizse dava açılabilir.
3. İkale sözleşmesiyle işsizlik maaşı alınabilir mi?
Zor. Ancak SGK çıkış koduna ve yapılan ödemeye göre değişebilir.
4. Noter onayı gerekiyor mu?
Hayır, yazılı şekilde yapılması yeterlidir.
5. İkale sözleşmesi geçerli mi?
Tarafların özgür iradesiyle ve makul yarar sağlanarak yapılmışsa geçerlidir.
6. İkale ile fesihte iş güvencesi davası açılabilir mi?
Hayır. İkale ile sona eren iş sözleşmesinde iş güvencesi hükümleri uygulanmaz.
Sonuç
İkale sözleşmesi, işçinin ve işverenin karşılıklı anlaşmasıyla iş akdinin dostane bir şekilde sona erdirilmesini sağlayan etkili bir yöntemdir. Ancak her iki taraf açısından da dikkatle hazırlanmalı, hak ve yükümlülükler net şekilde yazıya dökülmelidir. Hukuki sorun yaşamamak için bu sözleşmenin bir avukat eşliğinde yapılması önerilir.
0 yorum