Anonim Şirketlerin Avukat Bulundurma Zorunluluğu

Giriş

Türk hukukunda, belirli bir büyüklüğe ulaşan anonim şirketler için avukat bulundurma zorunluluğu öngörülmüştür. Bu düzenleme, şirketlerin hukuki süreçlerini profesyonel bir şekilde yönetmelerini sağlamak ve hukuki uyuşmazlıkların önüne geçmek amacı taşır. Özellikle 1136 sayılı Avukatlık Kanunu ve ilgili diğer mevzuatlar, bu zorunluluğun kapsamını ve yaptırımlarını açıkça düzenlemektedir.

Bu makalede, anonim şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu, bu zorunluluğun hukuki dayanakları, uygulama süreci ve uyulmaması durumunda karşılaşılabilecek yaptırımlar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Avukat Bulundurma Zorunluluğunun Hukuki Dayanağı

Anonim şirketler için avukat bulundurma zorunluluğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi ile düzenlenmiştir.

Avukatlık Kanunu madde 35:

“Sermaye şirketlerinin esas sermaye miktarı veya çıkarılmış sermaye tutarı 5 milyon Türk Lirasını aşan anonim şirketler, bir avukatla sürekli olarak sözleşme yapmak zorundadır.”

Avukat Bulundurma Zorunluluğunun Şartları

1. Şirket Türü:
   • Zorunluluk, yalnızca anonim şirketler için geçerlidir. Limited şirketler veya şahıs şirketleri için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
2. Sermaye Tutarı:
   • Esas sermayesi veya çıkarılmış sermayesi 5 milyon TL’yi aşan anonim şirketler bu zorunluluğa tabidir.
3. Sürekli Sözleşme:
   • Şirketin, bir avukatla sürekli olarak yazılı bir sözleşme yapması gerekmektedir. Sözleşme, avukatın şirketle ilişkisini düzenleyen hukuki bir temeldir.
4. Avukatın Nitelikleri:
   • Şirketin avukat olarak belirlediği kişi, Türkiye Barolar Birliği’ne kayıtlı ve baro levhasında yer alan bir avukat olmalıdır.

Avukat Bulundurma Zorunluluğunun Amaçları

• Hukuki Süreçlerin Yönetimi: Şirketin sözleşmeler, dava süreçleri ve hukuki işlemlerinde profesyonel destek alması sağlanır.
• Hukuki Uyuşmazlıkların Önlenmesi: Avukatlar, şirketin hukuki uyumunu sağlayarak uyuşmazlıkları önleyebilir.
• Şirketin Haklarının Korunması: Şirketin taraf olduğu hukuki süreçlerde menfaatlerinin korunması ve hak kayıplarının önlenmesi hedeflenir.

Avukat Bulundurma Zorunluluğuna Uyulmaması Durumunda Yaptırımlar

Avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan anonim şirketler, Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi uyarınca idari para cezası ile karşı karşıya kalır.

1. İdari Para Cezası:
   • Barolar tarafından yapılan denetimler sonucunda, avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan anonim şirketlere her ay için asgari ücret tarifesi üzerinden iki katı idari para cezası uygulanır.
   • 2025 yılı için, avukatlık asgari ücret tarifesine göre ceza tutarı yıllık bazda yüksek bir maliyet oluşturabilir.
2. Baro Şikayetleri:
   • Barolar, yükümlülüğe uymayan şirketlere ilişkin rapor hazırlayarak gerekli işlemleri başlatabilir.

Avukat Bulundurmanın Şirketlere Sağladığı Faydalar

1. Sözleşme Hazırlama ve İnceleme:
   • Şirketin taraf olduğu sözleşmelerin hukuka uygun hazırlanması ve incelenmesi sağlanır.
2. Dava ve İcra İşlemleri:
   • Şirketin taraf olduğu dava ve icra takiplerinde hukuki destek sunulur.
3. Vergi ve Ticaret Hukuku Uyum Süreci:
   • Şirketin ticaret hukuku, vergi hukuku ve diğer mevzuatlara uygun hareket etmesi için danışmanlık yapılır.
4. Uyuşmazlıkların Önlenmesi:
   • Şirket içi düzenlemelerin hukuki olarak yapılandırılmasıyla uyuşmazlıkların önüne geçilir.
5. Hukuki Risklerin Azaltılması:
   • Yasal düzenlemelerin takibi ve şirket faaliyetlerinin bu düzenlemelere uygun hale getirilmesi sağlanır.

Avukat Bulundurma Zorunluluğu Hakkında Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Şirketlerin Yükümlülükten Haberdar Olmaması:
   • Birçok anonim şirket, sermaye tutarı yükseldiğinde avukat bulundurma zorunluluğundan haberdar olmayabilir.
2. Yazılı Sözleşme Eksikliği:
   • Şirketler, avukat ile yazılı bir sözleşme yapmadıkları için idari yaptırımlarla karşılaşabilir.
3. Avukatlık Hizmetlerinin Yetersizliği:
   • Bazı şirketler, yalnızca yasal zorunluluğu yerine getirmek amacıyla avukat bulundurur ve avukatın sağladığı hizmetlerden tam anlamıyla faydalanmaz.

Yargıtay Kararları ve Uygulama

Yargıtay, anonim şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu konusunda net bir şekilde asgari ücret tarifesine uyulması ve şirketlerin bu yükümlülüğe uymaması durumunda baroların yaptırım uygulama hakkı bulunduğunu vurgulamıştır. Örneğin:

• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, avukat bulundurma yükümlülüğünün şirketlerin ticari faaliyetleri için bir lüks değil, zorunlu bir gereklilik olduğuna dikkat çekmiştir.

Genel Değerlendirme ve Sonuç

Anonim şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu, hukuki düzenlemelere uyum sağlama ve hukuki riskleri minimize etme açısından kritik bir öneme sahiptir. Türk hukuku, bu zorunlulukla şirketlerin ticari hayatlarında karşılaşabilecekleri hukuki sorunların önüne geçmeyi hedeflemektedir. Şirketler, hukuki danışmanlık alarak yalnızca zorunluluğu yerine getirmekle kalmayıp, aynı zamanda profesyonel destekle daha güçlü bir hukuki altyapıya sahip olabilirler.

Anonim şirketlerin, cezai yaptırımlarla karşılaşmamak ve yasal uyumlarını sağlamak için bir avukatla düzenli çalışmaları büyük önem taşır. Eğer bu konuda daha fazla bilgiye veya hukuki desteğe ihtiyaç duyulursa, profesyonel bir hukuk danışmanından destek alınması faydalı olacaktır.